Ar merc'hed diwar ar maez [La vie des femmes à la campagne]

25 mai 1974
03m 39s
Réf. 00610

Notice

Résumé :

Un devezh gant ur vaouez war ar maez, etre buhez ar familh hag hini an atant. [La journée-type d'une femme à la campagne, entre gestion de la vie de famille et activités liées à l'exploitation agricole.]

Type de média :
Date de diffusion :
25 mai 1974
Source :
ORTF (Collection: Breiz o veva )
Personnalité(s) :
Langue :
Breton

Éclairage

Kemmet eo kalz al labour-douar e Breizh e-pad ar bloavezhioù 1960 ha 1970 (brasaet eo an tiegezhioù, fonnusaet ar gounidegezh...) ha cheñchet eo plas ha labour ar maouezed war ar maez da heul. Muioc'h-muiañ a labour melestradurel a zo da gas da benn en atantoù ha peurvuiañ eo ar merc'hed a ra war-dro ar c'hontoù, ar c'haieroù da heuliañ ar broduadur, meur a eurvezh bep sizhun. Met n'eo ket en abeg da se eo digresket o labour pemdeziek en ti, gant ar vugale, ar gegin, an dilhad da gannañ. Gwelet a reer en diell-se e vez sikouret un tammig ar maouezed gant merc'hed-all, "skoazellerezed familh" hag a gustume mont da sikour e meur a di, da fardañ boued evit tout ar familh da skouer. Nevez a-walc'h eo ar vicher-se c'hoazh rak ganet eo goude ar brezel, gant kevredigezhioù evel an ADMR (Aide à domicile en milieu rural), savet e 1945.

Pa glever ar vaouez-se o kontañ he buhez da v/Mari Kermarreg, realizatourez an abadenn-se, e weler ne zeu ket dezhi gerioù he buhez pemdeziek e brezhoneg. "Le car", "aide familiale", pe "totalizañ" a zeu ganti, evel ma vefe bet dilezet ar yezh ganti hag ar familh abaoe ur pennad.

Mathieu Herry - Kalanna

Version française

Avec l'évolution des exploitations agricoles dans les années 1960 puis 1970 (concentration, intensification...), le travail des femmes a lui aussi changé en conséquence. La liste de leurs tâches s'est considérablement allongée avec le travail administratif que réclame désormais la tenue d'une ferme. Gérer les comptes, le remboursement des emprunts pour investir et moderniser la ferme, s'occuper des commandes d'aliments, toutes ces tâches sont souvent prises en charge par les femmes, en plus de leurs travaux domestiques et leur part de travaux à la ferme (nourrir les animaux...).

Pour épauler les femmes de paysans, on constate l'apparition des aides familiales, un métier relativement récent, inventé après-guerre pour aider les femmes dans des tâches quotidiennes qu'elles accomplissaient auparavant seules, ou avec l'aide de leurs enfants. La création de l'association ADMR (aide à domicile en milieu rural) date par exemple de 1945.

Le document renseigne aussi sur l'évolution de la pratique du breton dans les campagnes. La femme qui s'entretient avec Mari Kermarreg, la réalisatrice de cette émission de Breiz o Veva, emploie de nombreux mots français pour décrire son quotidien : "le car", "aide familiale", ces mots qui décrivent une réalité nouvelle, n'ont pas trouvé d'équivalent dans le breton, signe probable d'un abandon de la langue pour s'exprimer au quotidien.

Mathieu Herry - Kalanna

Mathieu Herry

Transcription

Maouez
Lârit deomp penaos e tremen un devezh labour amañ evidoc'h. D'ar mintin e savan 'tro c'hwec'h eur hanter, hag ez an da sevel ar vugale 'vit mont d'ar skol da Gemper hag e ran lein, goude 'vez debret lein. Goude e kasan anezhe da gemer le car. Goude, pa deuian en-dro ez an da bouetañ 'moc'h, betek un eizh eur bennak.
(Silence)
Marie Kermarrec
Div wech an deiz 'vez roet boued d'ar moc'h, ha dezhi d'ober al labour mañ, d'ar wazed da rinsañ ar c'hraou. Mes ouzhpenn-se, hi deus ivez a wechoù da reiñ louzeier d'ar moc'h, da bikañ anezho, da droc'hañ al lost d'ar re vihan.
Maouez
Goude-se ez an en dro da brepariñ ar re vihan da vont d'ar skol da Wengad hag ez an de gas anezho goude d'ar vourc'h, hag e ran ' komisionoù ma 'm eus amzer.
(Silence)
Maouez
Ha pa teuan en-dro d'ar gêr, e vez renket an ti hag e vez preparet merenn.
Marie Kermarrec
Daoust hag ez oc'h sikouret a wechoù evit ober al labour en ti ?
Maouez
Ya. An « aide familiale » a vez o sikour ac'hanon. He zo e Gwengad, Plogonneg hag er yeuc'h. Hag a zo ur familh responsapl deus he labour. Hag p'en deus ur familh ezhomm deus outi, ar familh a zesid piv en deus ar muiañ ezhomm deus outi. Pe vez ar re glañv, peotramant 'zo bugale vihan, pe unan 'vez skuizh, pe ar familh en deus ezhomm sikour.
(Silence)
Marie Kermarrec
Kement-se a dud a vez bemdez en dro d'an daol o koaniañ, met d'ar merc'her, 'vel hiriv, 'mañ an holl vugale d'ar gêr da greisteiz. Ur bern traoù : pladoù, asiedoù, loaioù, kontelloù 'vo da walc'hiñ. Eüruzamant, en ti 'mañ ez eus ur mekanik evit-se, ha neuze 'deus amzer ar vamm d'ober e labour sekreterez, 'vel ma reont bremañ kalz a verc'hed e tiegezhioù war ar maez. Gant an tailhoù hag an amprestoù, n'eo ket aes-tre al labour-se avat.