Retour à accueil

Yann-Ber Piriou, stourm ur barzh [Yann-Ber Piriou, le combat d'un poète]

19 mars 1977
02m 26s
Réf. 00506

Notice

Résumé :

Pennad-kaoz gant Yann-Ber Piriou diwar e stourm en e varzhoniezh. Klevet e vez anezhañ o lenn ur barzhoneg : "Emaint o talmiñ c'hoazh". [Yann-Ber Piriou, né en 1937 à Lannion, est un écrivain breton, engagé et militant. Il explique la raison pour laquelle il s'est mis à écrire, et l'idée qu'il se fait de la littérature bretonne. Poème "Emaint o talmiñ c'hoazh "].

Type de média :
Vidéo - Magazine
Date de diffusion :
19 mars 1977
Source :
FR3 (Collection: Breiz o veva )
Personnalité(s) :
Yann-Ber Piriou
Thèmes :
Lieux :
Langue :
Breton

Éclairage

E 1937 eo bet ganet Yann-Ber Piriou e Lannuon. Da vare an abadenn e oa kelenner war ar saozneg e skolaj Perros-Gireg. Anavezet e oa evel skrivagner dija, bet embannet gantañ meur a bennad-skrid, teskadoù barzhoniezh hag un dastumadenn en doa graet berz : Défense de cracher par terre et de parler breton. En tu-hont d'e ouizegezh war al lennegezh eo-eñ ivez ur stourmer politikel eus an tu kleiz, hag e-touesk krouerien an UDB (Unvaniezh demokratel Breizh) e oa e 1964.

Goulennet eo bet e soñj war ar skrivañ e brezhoneg. Hervezañ eo ret da bep pobl krouiñ en he yezh dezhi, en ur dremen hebiou d'an daou dech-mañ : sevel oberennoù troet war an amzer gozh dalc'hmat (koun ar vugaleaj), pe ijinfñ un amzer da zont a huñvre. Lavaret a ra Piriou eo ret d'ar skrivagnerien bezañ plantet sonn en o mare.

Gant ar varzhoneg a zistag war-lerc'h e venn meuliñ talvoudegezeh gerioù ur yezh : "Mezhek pe rok / eleveziek pe hudur. / O c'hlevout a reer c'hoazh o hiboudiñ / o c'hrozmolat pe zoken o taraniñ. [...] Ar gerioù-se / emeur o klask dichafantrañ diganimp. / Ha ma teufed a-benn un deiz / penaos ‘gomzfemp a garantez ?"

Goude bezañ soutenet e desenn-Stad eo bet Yann-Ber Piriou kelenner-skoazell, ha kelenner war ar c'heltieg war-lerc'h, e skol-veur Roazhon. Ar barzh hollvrudet-se en deus embannet, en tu all d'e oberennoù diwar-benn lennegezh Breizh, un teskad barzhonegoù e 2002, hag a zo bet degemeret brav : Kestell traezh evit kezeg ar mor. War un dro gant an oberenn-mañ, ur CD a ro da glevet ar skrivagner o tistagañ e varzhonegoù, gant notennoù piano ar soner brudet Didier Squiban d'e heuil.

Jean Le Clerc de la Herverie - CRDP-TES Saint Brieuc

Version française

Né en 1937 à Lannion, Yann-Ber Piriou est au moment de l'émission professeur d'anglais au collège de Perros-Guirec. Il est déjà connu comme écrivain, ayant publié de nombreux articles, des recueils de poésie et une anthologie devenue rapidement emblématique : Défense de cracher par terre et de parler breton. Ce grand spécialiste de littérature est aussi un militant politique de gauche, cofondateur en 1964 de l'UDB (Union démocratique bretonne).

Interrogé sur le fait d'écrire en breton, il explique que chaque peuple doit créer dans sa propre langue, en évitant deux travers : celui de produire des œuvres systématiquement tournées vers le passé (souvenirs d'enfance) ou d'imaginer un futur trop utopique. Piriou déclare que l'écrivain doit être en prise sur son époque...

Le poème qu'il déclame ensuite "Emaint o talmiñ c'hoazh" (Ils palpitent encore) est un hommage aux mots d'une langue : "honteux ou arraogants, pudiques ou obscènes, on les entend encore – en murmures, en marmonnements voire en coups de tonnerre (...). Si tous ces mots que l'on cherche à anéantir disparaissaient, comment parlerions-nous d'amour ?" Après avoir soutenu sa thèse d'état, Yann-Ber Piriou a été maître-assistant puis professeur de celtique à l'université de Rennes. Parallèlement à ses ouvrages sur la littérature bretonne, ce poète, désormais consacré, a fait paraître en 2002, un recueil de poèmes salué par la critique : Kestell traezh evit kezeg ar mor (Châteaux de sable pour les chevaux de la mer). L'ouvrage est accompagné d'un CD sur lequel l'auteur récite ses poésies, sur un fonds musical dû au célèbre pianiste Didier Squiban.

Jean Le Clerc de la Herverie - CRDP-TES Saint Brieuc

Jean Le Clerc

Transcription

Yann-Ber Piriou
Perak skrivañ en brezhoneg ? Adalek ma komzer ne welan ket perak ne vefe ket skrivet hag ivez, peogwir zo ur bern traoù da lâret, ur bern traoù da lâret... Pezh a gont eo klask lâret anezhe mat. Me gav din pep pobl, ur yezh dezhi, a rank komz, a rank krouiñ un dra bennak, a rank kinnig traoù d'ar pobloù all ha me 'gav din ar Vretoned zo evel ar re all. Me 'gav din el lennegezh vrezhonek marteze a zo daou dech, daou dra hag a zo dañjerus a-walc'h. N'eo ket evit lavaret drouk-komz deus Youenn Drezen pe tud all o deus skrivet pajennoù brav-tre war o bugaleaj : me 'gav din zo traoù da lâret hag Helias da skwer en deus graet kement-all hag a zo traoù da lâret hag a zo ret lâret. Met distreiñ war an amzer gozh evel-se, re, me 'gav din zo re a oberennoù lennegezh vrezhoneg a zo evel-se. Paradozioù kollet ar vugaleaj, se zo un afer, met se zo un tec'h en amzer dremenet, un tec'h. An amzer-vremañ zo, n'eo ket brav sañset, n'eo ket barzhonius a-walc'h sede tec'hout a raer e-barzh an amzer dremenet. Met an tech all, ar si all a zo tec'hout en un amzer da zont a huñvre. Emaint o talmiñ tro-war-dro engroez brizhellet ma kaver ennañ stok-ha-stok peorien hael ha noblañsoù e pilhoù, klaskerien-bara ha kaverien-furnez tro-ha-tro mezhek pe rok, eleveziek pe hudur. O c'hlevout a reer c'hoazh o hiboudiñ, o c'hrozmolat pe zoken o taraniñ. Dougen a reont en o c'hreiz ar gwirionezoù-stur a ren an diamzer. Dont a reont eus don ar c'hantvedoù. Dont a reont eus don ar c'halonoù, ar gerioù-se, a zistagomp hep ober van, ar gerioù-se, emeur o klask dichafantrañ diganimp. Ha ma teufed a-benn un deiz, penaos 'gomzfemp a garantez ?