An eiz lur warn-ugent [Les vingt-huit francs]

13 avril 1972
03m 52s
Réf. 00623

Notice

Résumé :

Bez'zo eus An eiz lur warn'ugent ar film faltazi kentañ da vezañ bet savet evit ar skinwel gant FR3. E 1977 eo bet filmet gant ar sevener André de Beaumont, diwar ur skrid gant Pêr-Jakez Helias. An aktourien ne oant ket a-vicher war bouez unan, Sebastien Keran a oa bet komedian er CDO (Comédie de l'Ouest). [Les vingt huit francs est la première fiction télévisée en breton. Cette dramatique a été réalisée en 1977 par André de Beaumont, sur un scénario de Pêr-Jakez Helias. Les acteurs n'étaient pas professionnels à l'exception de Sébastien Quéran, comédien à la CDO (Comédie de l'Ouest)]

Type de média :
Date de diffusion :
13 avril 1972
Source :
ORTF (Collection: Breiz o veva )
Personnalité(s) :
Lieux :
Langue :
Breton

Éclairage

Ar film a zo istor ur c'houblad eus ker. Emaint o pourmen gant o oto war ar maez, dre hentoù bihan ar vro. Met en em goll a reont ha ne zeuont ket a-benn da adkavout hent Kemper. An aotroù, brezhoneger anezhañ, a c'houlenn digant ur peizant yaouank e pelec'h int en em gavet. Souezhus awalc'h eo respont ar paotr. Degouezhet int toare e Keribilbeuz, ur geriadenn n'emañ ket mui war ar c'hartennoù. Gant ur peizant all e vo kontet dezhañ pelloc'h istor ar barrez. Abaoe hanter kant vloaz, Keribilbeuz n'he deus mui darempred ebet gant ar bed tro dro dezhi. Abalamour d'un istor iskis. Paour a oa an dud d'ar poent-se ha divizet e oa bet gant ar c'huzul-ker ober ur c'hest evit sikour ar seizh familh a oa ar muiañ en dienez er barrez. N'o doa dastumet avat nemet eizh lur warn-ugent. Penaos ober evit evit rannañ an arc'hant-se etre seizh ha kas ar paperioù da baotred ar buroioù du-hont e Kemper ? Ne oant ket deut a-benn, dre ma ne oa hini ebet eus ar gonsailherien mailh war ar jedadennoù. Paper ebet ne oa bet kaset da g/Kemper neuze ha tamm ha tamm e oa bet ankounac'haet Keribilbeuz gant tud ar ger vras. Goude bezañ selaouet an istor sebezus-mañ, e kinnig an aotroù sikour tud Keribilbeuz. Kamalad eo, emezañ gant prefed Kemper. Tud Keribilbeuz avat ne fell ket dezho bezañ sikouret. N'int ket niverus ken, ha laouen e-giz m'emaint. Red eo o leskel e peoc'h. Diskouez a ra ar peizant d'an aotrou e pelec'h emañ an hent da vont en dro da ger Kemper.

Ur seurt parabolenn a zo eus ar filmig-mañ. Diskouez a ra penaos e wel Helias sevenadur Breizh hag ar brezhoneg. An aotroù er film, c'hoariet gant un den desket o tont eus ar pobl, Fañch Morvannou a zo damheñvel ouzh Helias e-unan. Brezhoneg mat a zeu gantañ, desket er ger p'edo bihan met n'en deus liamm ebet mui gant ar gumuniezh a ra c'hoazh gant ar yezh. Bet eo bet er skolioù uhel, ha bremañ e vev e ker. Dimezet eo d'ur gallegerez ha mignon gant ar prefed. Pa c'houlenn digant ar peizant hag eñ e fell da dud Keribilbeuz bezañ sikouret gant tud Kemper ar respont a zo sklaer : Ket ! Red eo o leskel mervel e peoc'h. Helias ar bloavezhioù 70 n'eo ket mui stourmer ar bloavezhioù 50. Ne gred ket ken en un da zont evit ar brezhoneg liammet m'emañ ar yezh evitañ gant ur sevenadur a gozh a zo bremañ war e dalaroù. Setu ar pezh a embanno fraez e pajennoù diwezhañ Marh al loch, un nebeut bloavezhioù war lerc'h, mennozhioù a hegaso meur a hini...

Soazig Daniellou - Kalanna

Version française

Le film raconte l'histoire d'un couple de citadins. Ils se promènent en voiture à la campagne mais en prenant de petites voies communales, ils se perdent et ne parviennent plus à retrouver la route de Quimper. L'homme qui est bretonnant comme son costume de bourgeois ne le laisse pas supposer s'adresse alors à un paysan pour lui demander s'il peut lui indiquer sur la carte où ils se trouvent. La réponse du jeune homme est assez étrange. Ils sont à Keribilbeuz mais ce village n'est plus indiqué sur les cartes. Plus loin, un autre paysan va leur raconter l'histoire de la commune. Depuis cinquante ans Keribilbeuz n'a plus aucune relation avec le monde qui l'entoure. Une affaire bizarre est à l'origine de cette situation. A l'époque les habitants étaient pauvres et le conseil municipal avait décidé de faire une quête pour aider les sept familles les plus miséreuses. La somme collectée n'était que de vingt-huit francs. Comment faire pour répartir cette somme entre sept et envoyer les papiers à l'administration à Quimper. Malgré leurs efforts, les conseillers qui n'étaient pas très forts en maths n'y étaient pas arrivés. Aucun document n'avait donc été transmis à Quimper et peu à peu Keribilbeuz avait été oublié par les gens de la grande ville. Emu par cette histoire, le promeneur se propose d'aider les habitants. Il est dit-il, ami du préfet. Mais les gens de Keribilbeuz ne souhaitent pas être aidés. Ils ne sont plus très nombreux et leur sort les satisfait. Il faut les laisser en paix. Et le paysan d'indiquer à l'ami du préfet où se trouve la route de Quimper.

Ce petit film est une parabole. Il montre comment Hélias se représente la langue et la culture bretonne. Le bourgeois du film qui est joué par un intellectuel bretonnant issu du peuple, Fañch Morvannou, ressemble à Hélias lui-même. Il parle bien breton. C'est la langue qu'il a apprise enfant à la maison mais il n'a plus aucun lien avec la communauté qui parle encore breton au quotidien. C'est un citadin. Il a fait des études, est devenu ami du préfet et sa femme ne parle pas breton. Quand il propose au paysan d'aider les habitants de Keribilbeuz, la réponse est claire. Non, il faut laisser les bretonnants mourir en paix. En 1975 Hélias n'est plus le militant des années 50. Il ne croit plus à un avenir pour une langue qu'il pense liée à une civilisation ancienne qui est en train de vivre ses dernières heures. C'est la théorie qu'il exposera clairement dans les dernières pages du Cheval d'orgueil, quelques années plus tard, des idées qui heurteront bien sûr les jeunes militants de la langue bretonne...

Soazig Daniellou - Kalanna

Soazig Daniellou

Transcription

(Silence)
Fañch
ze 'maomp. Mignoned, gouzout a rit e peseurt stad divalav a zo rentet Keribilbeuz. Ne larin ket tra muioc'h deoc'h. Amañ ' z eus seizh menaj a rank kaout un tammig sikour evit chom bev ' pad ar goañv. Ha setu 'peus bet soñj pemzektez 'zo da sevel ar gest dre ar barrez da gas ur gwenneg bennak d'an dud paour-se. N'eo ket bet fonnus ar gest, na druz, abalamour ar pinvidikañ a zo er barrez a zo paour a-walc'h. Eizh lur warnugent a zo bet dastumet, hag hiziv rankomp lodennañ al lurioù-se etre seizh. Aes a-walc'h eo d'ober ma vez ket ar paperioù brein-se da skriviñ, hag ar c'hontoù da gas d'ar prefeti. Emaoc'h o vont d'ober an traoù e-giz 'vez graet. Hag e galleg marplij ganeoc'h. Ha n'on ket gwall desket. Gwechall em eus gouiet penaos ober an divizionnoù, a-raok ma vije serret ar skol. Mont a ran da glask divizañ war an daol zu hervez ar mod ar paotred eus ar burevioù, ali oc'h ?
Paotr Yaouank
Ali omp !
Inconnu
Kerzh ganti Fañch ! Boulc'hurun
Paotr 3
C'hwi an desketañ !
Fañch
Mat. Ha setu 'm eus eizh lur warnugent. Etre seizh. Pet gwech 'zo seizh e eizh ? Seizh e eizh. Ur wech. Ha setu chom unan. Hag a ziskennan daou, ha ' m eus unan-warnugent. Ha pet gwech a zo seizh e unan-warnugent ? Teir gwech. Teir gwech. Teir gwech seizh a ra unan-warnugent. Ne chom netra tout, mat 'maomp. Ha setu 'zo trizek lur da bep hini. Jean-Louis renkañ an traoù evit an dud-se mar plij.
Jean-Louis
Daou, pevar, c'hwec'h, eizh, dek, daouzek, trizek, daou, pevar, c'hwec'h, eizh, dek, daouzek, trizek. Ur bern evit ar re gentañ, ur bern all evit an eil. Eizh real a chom ganin.
Fañch
Un dra bennak 'zo direnket ! Ne zegouezh ket ar gont gant an arc'hant 'zo. Penaos 'vo graet ?
Paotr 3
Fañch, c'hwi oar an divizion a zo evit ar c'hlas vras. Diaes-tre ober ganti. Me siwazh, n'on ket bet biken betek ar poent-se. Met an adision am eus bet desket. Ha marteze e c'hellfen dont a-benn deus outi en ur gemer anezhi dre al lost kentoc'h eget dre ar penn.
Fañch
Mont a rimp war an adision paotred ?
Holl asambles
Ali omp !
Paotr 3
Trizek ur wech, trizek daou wech, trizek teir gwech, peder gwech, pemp gwech.