Rencontre amb lo contaire Pèire Potz

Aqueste extrach, de per los protagonistas qu’amassa, pòt èsser vist coma una pagina de l’istòria en construccion d’una etnologia autoctòna. Daniel Fabre, antropològ, mena Marc-Henri Piaule (antropològ, conceptor de la seria d’emissions Tiers-lieux dits : essai pour une ethnologie visuelle en Occitanie) e Luc Bazin (antropològ, cineasta e autor de fòrça documentaris etnologics sul mitan maritim, pelunenc e fluvial en Lengadòc) sus son terren de recèrca, lo País de Saut, al rencontre de son amic e testimòni privilegiat Pèire Potz.



Carcassonés, Daniel Fabre fa d’estudis de Letras a l’Universitat de Tolosa. Tre los ans 1960, se dona una formacion en antropologia del domeni occitan a travèrs los corses del dialectològ Jean Séguy e los de Renat Nelli, filosòf, escrivan e istorian del catarisme. Rencontra lo conte e la literatura orala mentre qu’es mèstre auxiliar al collègi Stanislas de Carcassona, ont las familhas del País de Saut envian lors enfants. Aqueles darrièrs li van fornir los primièrs elements d’una tradicion viventa abans qu’ane al rencontre de lors parents e vesins. D’aquí nais un projècte de recèrca sul conte occitan (mestresa e tèsi), en collaboracion amb Jacques Lacroix e dirigit per l’arqueològ preïstorian Jean Guilaine. Lo rencontre amb Pèire Potz data d’aquelas primièras annadas.



Los cercaires fan doncas fàcia al contaire – al sens de Daniel Fabre : l’inventon, lo revèlan a la coneissença de totes. La poténcia de l’imatge decupla la renommada del testimòni de delà de limites cantonals. E es a un viatge immobile, dins lo temps e dins l’espaci, que nos convida Pèire Potz. La genealogia de l’oralitat passa pels grands-parents e las longas seradas d’ivèrn, ont la nèu copa lo País de Saut de la rèsta del monde. Per autant la practica « ordinària » de l’escritura dins los marges dels almanacs o sus de pichons quasernets, coma de lectura d’obratges de la bibliotèca escolara son costumièrs d’aqueste univèrs. La pèrda d’aqueste saber coma de la lenga que lo pòrta es imputada a l’introduccion de la television, mas sustot al butanèu que desenclava lo territòri e lo dobrís a la circulacion dels òmes.



Moment privilegiat e extrèmament rare, Pèire Potz ditz l’instant ont s’es mes a recompausar, a se remembrar los contes per son rencontre amb lo cercaire. Se l’oralitat es pas sollicitada, res existís pas, se lo cercaire la sap decelar, es un camin de reconquèsta que s’elabòra ; lo conte repren alara sa plaça dins la longa cadena de la transmission orala.

Pèire Potz aurà transmés un repertòri consequent a Daniel Fabre, li aurà permés d’interrogar las practicas ordinàrias de l’escritura e d’observar los escambis constants entre escrich e oral.