Las Rapatonadas

Creat en 1990, lo festenal de las Rapatonadas se debana a cada mes de novembre a Orlhac e dins mantuna comuna de Cantal (Nauta Auvèrnha).
Lo nom es format sul personatge de Rapaton, pichon diable faceciós que pòbla los contes de Nauta Auvèrnha. Las Rapatonadas se vòlon doncas, a l’origina, un moment de valorizacion e de mesa en avant de la cultura populara occitana de la Nauta Auvèrnha e del Carladés. En fasent veire, al còr de la vida e de la vila, contaires e comedians de lenga d’òc portaires de la cultura del país, los organizators se donavan coma tòca de tornar un pauc de lor patrimòni immaterial als abitants del país, que sián cantaleses d’origina, d’adopcion o de passatge. Lo domeni de predileccion de las Rapatonadas es totjorn estat lo conte. Lo festenal actual a d’alhors succedit a la Setmana del conte qu’a existit entre 1980 e 1990.

Plan viste, lo prepaus del festenal s’es desvolopat e s’es enriquit. S’opausant a una representacion calhada e poscosa del conte tradicional, enregdesida dins un passat idealizat, los organizators an, al contrari volgut mostrar las arts de l’oralitat dins tota lor vitalitat, lor modernitat,  es a dire lor reïnvencion permanenta e perpetuala al contacte del monde que nos environa e de las e los que o fan. Es dins aquesta modernitat que lo festenal posa d’alhors tot lo prepaus que conferís sa legitimitat e sa pertinéncia a sa desmarcha : mostrar lo conte, lo teatre popular e l’espectacle de carrièra coma çò que son, es a dire d’arts viventas, encara plan presentas dins fòrça culturas del monde. Es doncas a un dialòg entre Occitània e monde que las Rapatonadas convidan. Als contaires e artistas occitans son doncas venguts s’apondre, annada aprèp annada, de diseires, contaires, narrators del monde entièr. De la Nòva Zelanda a Escòcia, del Magrèb a Provença, es doncas una Occitània-monde que convida l’art de dire, es a dire la celebracion del lengatge e de sa poetica per l’intermediari de la pluralitat de las lengas-culturas.

 Al fial del temps tanben, lo festenal s’es deslocalizat. A ganhat los quartièrs periferics d’Orlhac, los que coneisson mai de dificultats que de moments meravilhoses al quotidian, investissent los centres socials e culturals. Puèi investís la banlèga, sautada la Sèrra e la Jordana, butat fins a la Dordonha e als cofins del Roergue, per eissamar dins los vilatges ont entre los volcans atudats se tòrna alucar la lenga d’òc, qu’òm aviá l’impression d’ausir mens dempuèi que los vièlhs se’n èran anats. Luènh d’ofrir un apròchi replegat e fregeluc, lo festenal se vòl transgeneracional, per totes los publics, tant decentralizat e pluricentric coma possible.



Amb sa practica de la cultura orala viventa e assumida, lo festenal de las Rapatonadas nos convida a soscar al dificile concèpte de folclòre. Se lo mot, en França, banha dins un imatge jaunit e tèrne de vielhàs en dentèlas fenadas repetissent inlassablament, coma de fantaumas residuals, los meteisses passes calhats dins lo temps, a pas briga aquel sens dins lo monde anglosaxon. Lo folclòre, coma l’an escrich Max Roqueta puèi Claude Sicre, es pas que « l’apòrt, anonime, quotidian e sens relambi reïnventat, del pòble, dins sa pluralitat, a la cultura ». Es lo blues e lo veda, Gilgamesh e Pampaligòssa, los râgas indians e lo ragga de Kingston. Es a aquel títol reflexiu, amb un sens doble que reflècta los cambiaments societals e civilizacionals del monde que i a a l’entorn, e tanben que prepausa una reflexion permanenta sus aquestes. Es tanben constructivista, en perpetual renovèlament e regenerescéncia, aquò necessita tanben una practica activa del conte : atal a las Rapatonadas, òm s’acontenta pas d’escotar e de participar auditivament : òm ven faseire e actor. Lo conte s’escriu, s’inscriu dins un temps present e a venir. Lo melhor torn de fòrça de Rapaton, es sens dobte de permetre qu’aquelas causas posadas dins de viscuts fòrça ancians poguèsson pas jamai venir de causas vièlhas.