L'engatjament cutural e politic de l'Institut d'estudis occitans

Fondat en 1945 al sortir de la guèrra per de militants qu’èran sovent d’escrivans, l’Institut d’estudis occitans s’èra donat per prètzfach, al començament, de reactivar una « renaissença d’òc » e considerava que lo Felibritge ne podiá pas mai èsser lo sol element dirigent.

Per aquò, sos primièrs animators volián coordenar l’activitat de l’occitanisme dins mantun sector complementaris : la vida literària, mas tanben la recèrca sul fach occitan (istòria e istòria literària, istòria de l’art, lingüistica…) ; e la pedagogia, al moment que tre abans la lei Deixonne de 1951 apareis possible de far enfin dintrar la lenga d’òc a l’escòla. Sus aquelas basas l’IEO obten un certan nombre de resultats non negligibles, malgrat la feblesa de sos mejans e la modicitat de sos efectius (qualques desenats d’aderents abans los ans 1960).

A partir dels ans seissanta, sas posicions se radicalizan al ritme de l’arribada de novèlas generacions temptadas per l’accion politica, quitament se aquesta darrièra se mena prioritàriament en defòra de l’IEO dins de partits coma Lucha occitana o Volèm Viure al Pais. En tot estat de causa, es lo moment ont los aderents se comptan per centenats, fins a mai de 2000 en 1980 – quand comença una crisi que va cambiar la dona.



En efièch, quand los espers nascuts de l’aprèp-68 començan de se dissipar, lo reflux entraïna de conflictes de mai en mai durs, qu’afèctan l’IEO e desembocan en 1980 e 1981 sus una crisi a l’entorn de la question de saber quina es la finalitat de l’organisme : l’estudi e l’analisi del fach occitan, o un trabalh d’animacion al còr de la societat ? Una partida dels militants quitan alara l’IEO darrièr Robèrt Lafont per fondar una associacion rivala, Obradors Occitans. En 1985, la direccion de l’organisme es assegurada per la tendéncia que ganhèt lo combat en 1981, a l’entorn de Bernard Giacomo, president e Alan Roch, de Carcassona, alara secretari general. Es el que, dins aqueste extrach, fa lo punt sus las activitats de l’IEO e sus sos projèctes.



Se vei que per l’organisme tal coma se definís dempuèi 1981, la prioritat es l’accion d’animacion a l’entorn de qualques axes :

• l’ensenhament, quitament se dins aqueste domeni la relèva comença d’èsser presa per d’organizacions especificas que regropan los ensenhants, los Centres regionals de l’ensenhament de l’occitan ;
• la publicacion de la revista Occitans (uèi venguda Anem Occitans), e d’obratges (las plegas d’A tots). Se nòta per contra que la recèrca apareis furtivament sonque al destorn d’una frasa. 

Es fach allusion dins l’entrevista de la perspectiva venenta, a la prima de 1986, de las primièras eleccions dels conselhs regionals al sufragi universal, dins la linha de la lei de decentralizacion de 1982, dicha lei Deferre. Sus aquesta question lo secretari de l‘IEO rapèla l’estatut non politic de l’associacion : aquò tradutz pas un desinterès per la question de las eleccions que venon, dins la mesura que l’occitanisme pòt esperar que lo novèl poder regional se mòstra atentiu a las demandas emanant de la societat locala - aquò se verificarà d’alhors en partida.