Lo felibre Pèire Fabre

Lo Felibritge es la primièra organizacion que se siá donat coma objectiu la defensa e la promocion de la lenga d’òc. Es fondat en 1854 per qualques joves poètas provençals de la region d’Avinhon, amb al primièr reng Frederic Mistral (1830-1914). Gràcias al succès d’aqueste darrièr en 1859 amb son poèma Mirèio que li val una reconeissença nacionala , puèi internacionala , lo Felibritge capita pro viste a depassar son brèç inicial e a recrutar d’aderents sus l’ensemble del país d’òc. Es encara lo cas uèi : Pierre Fabre senhala que se la meitat dels 2000 felibres vivon en Provença, una autra meitat viu « de l’autre costat de Ròse », sens que siá possible d’aver una idèa mai precisa de lor reparticion.

Capoulièr ? Es lo títol del president del Felibritge. Es elegit al dintre d’un Consistòri (counsistòri) compausat de cinquanta majorals (majourau) cooptats a vida, coma los membres de l’Acadèmia Francesa. En dejòs del consistòri, los aderents de base pòrtan lo títol de manteneire, títol manlevat a una autra acadèmia, tolosenca aquesta, la dels Jòcs florals fondats al sègle XIV, al despart per promòure la poesia d’òc abans d’adoptar lo francés al sègle XVI. A la basa, l’accion felibrenca se mena a travèrs dels gropes locals, las « escòlas » (escolo), que son sovent ara – aquò es pas totjorn estat lo cas - per l’essencial de gropes folclorics.

 Al moment del reportatge, lo capolièr es doncas Pierre Fabre, qu’a assegurat aquesta responsabilitat de 1992 a 2006, abans d’èsser remplaçat per Jacques Mouttet. Nascut en 1957, Pierre Fabre, institutor, puèi conselhièr pedagogic pel provençal dins Var, se reclama dins aquesta entrevista de la pensada de Frederic Mistral, lo primièr capolièr de 1876 a 1888 (mas èra ja lo lidèr de l’associacion plan abans). Tanben, devèm a Pierre Fabre de trabalhs sus Pierre Dévoluy, capolièr entre 1901 e 1909. Jacques Mouttet es actualament (en 2019) lo quinzen detentor del pòste.

Lo Felibritge a incarnat sol la renaissença d’òc fins a 1945, non pas sens conflictes e crisis intèrnas, solide. Mas en 1945, qualques aderents decidisson de crear l’Institut d’estudis occitans (IEO), que n’es question aicí-meteis dins d'autres archius (vejatz per exemple aqueste document ligat). La divergéncia entre los dos movements pòrta principalament sus la definicion de çò que deu èsser la lenga e la grafia de la lenga d’òc. Lo Felibritge defend la grafia de Mistral, e utiliza dins sas publicacions oficialas lo provençal tal coma es estat fixat per lo quite Mistral. L’occitanisme nascut de l’IEO utiliza una autra grafia, dicha « classica », fondada sul reemplec dels principis fonologics de la grafia de l’occitan medieval. Per nuançar, se nòta çaquelà que certans gropes felibrencs, en defòra de Provença, an adoptat la grafia classica, pro d’ora a Tolosa (1919), un pauc pus tard en Dordonha per exemple. Longtemps pro vigorosa, la concurréncia entre Felibritge e occitanisme es uèi mai apasimada, coma l’a fach veire la participacion dels felibres a certanas de las manifestacions Anem Òc dels ans 2000-2010.