Las Calandretas d'Auvèrnha

Mai de vint ans aprèp la dobertura de las primièras Calandretas, lo movement associatiu per un ensenhament immersiu en lenga d’òc se desvolopa. Dins aqueste archiu, es dins lo Cantal qu’una escòla ven de s’implantar. La situacion a cambiat dempuèi lo començament de las Calandretas, las dificultats tanben. Las condicions materialas se son melhoradas (sala de classas, supòrt pedagogics…) e lo trabalh dels regents e de las regentas (ensenhants de Calandreta) s’es professionalizat gràcias a un centre de formacion especializat dins la pedagogia de l’immersion lingüistica, l'Establiment d'ensenhament superior Aprene / Aprene. L’Estat pren d’ara enlà en carga los salaris de la màger part dels professors un còp l’escòla contractualizada e un còp lo concors de recrutament obtengut pels ensenhants.

Pasmens, la dobertura d’una novèla Calandreta significa, sovent, repartir de zèro, malgrat lo sosten de la confederacion Calandreta fondada en 1981. Lo principal enjòc es de far conéisser la Calandreta per atraire de parents. Es dins aquesta optica qu’es organizada la fèsta de sosten que se vei dins lo reportatge. Aqueles eveniments son de moments de convivialitats que la tòca es de suscitar l'esbaudiment per una cultura e una lenga e far conéisser la filosofia de Calandreta fondada sus la gratuitat e laïcitat.



Aqueste archiu permet d’abordar l’aspècte geografic del desvolopament de las Calandretas. Paradoxalament, an començat dins las vilas (Besièrs, Pau, Tolosa, Montpelhièr…) ont la practica de l’occitan a reculat lo mai d’ora, mentre qu’an agut - e an encara - mai de dificultats a s’installar dins las zònas ruralas. Aquò se deu al fach que la practica dels dialèctes occitans s’es mantenguda mai fòrtament dins las zònas ruralas ; paradoxalament, aquel manteniment de las practicas va de cotria amb un ensemble de representacions negativas. En efièch, mantun sègle de negacion de la lenga en vertut de l’ideologia unilingüista de l’Estat francés an contribuit a instaurar l’idèa d’una « non-lenga », un « patoès ». Aquel tèrme pejoratiu, emplegat correntament dempuèi lo sègle XVIII, priva l’occitan de son estatut de lenga. Encara uèi, fòrça monde assòcian las lengas regionalas al passat : « Los dialèctes e pateses que lo progrès tecnic e lo de las institucions a progressivament escartats de la vida sociala apartenon sens cap de dobte a nòstre patrimòni nacional. » disiá Hélène Carrère d’Encausse, secretària perpetuala de l’Acadèmia francesa en 2008. Aquò pòt explicar l’agach sceptic que certans parents pòrtan sus las escòlas « en patoès ». En revenge, se vei dins l’archiu un parent amb l’accent anglosaxon que se ditz sensible a la diversitat culturala e qu’exprimís una volontat de s’integrar amb l’ajuda de l’escòla dins una cultura qu’es pas seuna. L’occitan sembla mai atractiu quand òm ven de l’exterior. De fach, lo movement per la revitalizacion de las lengas en dangièr, ligat a las revendicacions dels pòbles a dispausar d’eles-meteisses e al processus de descolonizacion (Robèrt Lafont parla alara de « colonialisme interior »), depassa largament las frontièras francesas e lo davança quitament. Las Ikastolas bascas se son creadas clandestinament tre los ans 1960, en plena repression franquista. En defòra d’Euròpa, als Estats-Units per exemple, d’escòlas an espelit dins los ans 1970 per revitalizar las lengas amerindianas.



Tanben se pòt avançar una explicacion demografica per explicar las dificultats de las Calandretas dins las campanhas. Per « far escòla », cal d’enfants e certans territòris rurals ne mancan. Ne resulta una mena de concurréncia entre una eventuala Calandreta e l’escòla publica del vilatge que cranh una baissa del nombre d’enfants que pòt entraïnar de tampaduras de classas. Enfin, l’aspècte istoric, perque Calandreta es un movement que ven del Sud/Sud-Oèst de l’airal occitan, de Lengadòc e de Bearn, e sufís d’observar la mapa de las Calandretas per s’apercebre qu’es dins aquelas zònas que la ret es la mai densa. Malgrat aquesta reparticion inegala, las Calandretas ensajan de respectar la diversitat dialectala de l’espaci occitan en ensenhant, dins la mesura de çò possible, la varietat del territòri ont son implantadas. Aquesta volontat es çaquelà fòrtament ligada a las ressorsas umanas disponiblas.