Claudi Martí

A la broa dels ans 1960, un ponhat de joves militants eissits de la generacion del baby boom cèrca lo medium ideal per desrevelhar las consciéncias, afirmar que los Occitans devon reprene lor destin en man e metre de mots sus çò que son. Serà la cançon. Eficaça, dirècta, transposabla dins las manifestacions e los meetings, acompanhada sovent d’una simpla guitarra, la cançon a ja fach sas pròvas otra-Atlantic amb los musicians folk, e coneis un vertadièr reviscòl en Catalonha, en França e dins Euròpa tota.



Lo cantaire audenc Claudi Martí s’es ja impausat coma la figura centrala d’aqueste movement abans la quita sortida de son primièr long format. Esvelhador de consciéncia, pòrtavotz de tot un pòble, mena sa carrièra de cantaire en parallèl de son mestièr d’institutor, tot en essent fòrça implicat dins l’occitanisme e las luchas viticòlas dels ans 1970.

A aquela epòca, Claudi Martí encadena fòrça concèrts a la fin de la setmana a travèrs França tota, de còps en setmana, tot en contunhant d’ensenhar, doas activitats que considèra coma indissociablas e que concorron del meteis movement.

« Mas perqué, perqué, m’an pas dit a l’escola, lo nom de mon païs ? », canta dins son primièr disc long format sortit en 1972 via l’ostal de disques besierenc Ventadorn, Marti. Lo tèma li es car. Desfar lo roman nacional cristallizat dins los manuals escolars, tot en fasent lo pont entre mitans universitaris e agricòlas : Martí s’i emplega doncas a temps plen, sens agent, sens grands mejans, sus las rotas, amb tot son èsser. N’atèsta aqueste extrach que data de 1977, dins lo qual lo se vei partir jogar, acompanhat de sos musicians Gilles Cardon e Didier Capeille, dins çò que supausam èsser una sala de las fèstas d’un vilatge d’Aude.



I explica que la violéncia fisica es pas la pièger, perque la violéncia sociala, l’exòdi dels joves e la discriminacion empòrtan tot sus lor passatge.

L’extrach s’acaba per l’interpretacion de la cançon Montsegur, tot un simbòl. Montsegur, pic rocós lotjat dins los contrafòrts dels Pirenèus, darrièr bastion de l’eresia catara (dos cents eretics i seràn getats al lenhièr en 1244), ven aicí lo simbòl d’una istòria que se reconquerís d’en primièr, lo d’una libertat escarnida a travèrs los sègles puèi, una libertat colonizada. Atal, lo messatge es portat a l’universalisme : « Minoritats contra l’Empèri, indians de totas las colors, descolonizarem la tèrra : Montsegur, te dreiças pertot ! ».

Los concèrts de Martí avián, dins los ans 70, aquesta particularitat de s’acabar amb un debat, que permetiá de discutir dels tèmas evocats dins cada cançon. La musica ne’n ressortissiá in fine pas que coma pretèxte a las presas de paraulas. Coma un anar-tornar.

Claudi Martí vendrà alara la locomotiva de tota una generacion de cantairas e de cantaires. De Patric, Frederic, Miquèla, Daumas, Jacmelina a Mans de Breish o Peir-Andreu Delbeau, Martí traça la via e mòstra qu’aquò es possible. La cançon modèrna pòt, tre aquel moment, se conjugar a l’occitan. Melhor encara : a travèrs lo gèste musical, los Occitans pòdon d’ara enlà exprimir lors jòias, lors sofrenças e lors revòltas.