Marcèla Delpastre

Qual descobrís la poesia de Marcèla Delpastre, son evidéncia e sa fòrça evocatritz, es totjorn sasit d’esbalausiment. Incarna, al costat d’autres autors coma Joan Bodon, Bernard Lesfargues, Félix Castan o ancara Bernard Manciet, sovent admirats plan de delà de las frontièras d’Occitània, l’extraordinari reviscòl de la literatura occitana contemporanèa. Païsana de Corresa, escrivana impressionanta, en marge dels corrents de l’occitanisme, Delpastre s’impausa a partir del mitan dels ans 1970 coma un monument de la literatura occitana.



Es essencialament la Marcèla Delpastre païsana e etnològ que fa veire lo filme. Cèrtas, a assumit aqueste mestièr qu’es estat lo de tota una vida. Mas aquesta vida èra dobla, entre trabalhs agricòlas e escritura. Es tanben l’autor d’una òbra literària immensa, que l’etnografia n’es pas qu’una facieta, çaquelà importanta.

Nascuda en 1923 e defuntada en 1998 a Germont (Corresa) dins una familha de païsans que lo paire parlava francés e la maire occitan, aprèp son bac - causa rara per las femnas de son temps en mitan agricòla - Delpastre seguís pendent un an los corses de l’Escòla de las Arts decorativas de Lemòtges. Pasmens, tòrna a la bòria familiala en 1945 e la quita pas mai fins a sa mòrt. Son òbra es tanben la d’un testimòni dirècte de la fin d’un monde economic, social, tecnologic e tanben lingüistic, d’una civilizacion. Aquesta mòrt de la lenga, qu’es tanben mòrt del país, trèva l’òbra tre los primièrs poèmas : « Anei vers queu país coma aniriatz ad un amic, li borrar sus l’espatla : desvelha-te ! » çò escriu dins « Queu país » (Saumes Pagans, ed. Novelum, 1974).



Dins sos trabalhs d’etnologia, se consacra a l’analisi de las cresenças popularas e liura sos estudis a la Societat d’etnografia de Lemosin e de la Marcha, que li dobrís las paginas de la granda revista de la cultura de lemosin, Lemouzi, fondada en 1893 pel Felibritge lemosin. En 1964, i rencontra Jean Mouzat (1905-1986), universitari, editor e poèta lemosin, que li revèla la riquesa literària de sa lenga e que la buta a l’escritura en occitan. Abandona plan lèu las formas versificadas classicas per se virar cap al salme, coma ne testimònia lo títol de son primièr recuèlh, Saumes pagans, que la publicacion en 1974 per l’Institut d'estudis occitans (IEO) a las edicions Novelum, la revèla vertadièrament al mitan dels escrivans e intellectuals occitans.

Amb Jan dau Melhau e Micheu Chapduelh, doas personalitats de la jove generacion de l’accion e de la creacion occitanas en Lemosin, fonda en 1976 la revista Lo Leberaubre. Aquesta revista del format original, qu’assumís sa factura artesanala, vòl exaltar l’anma populara lemosina jol programa afichat sus la tampa : « Per balhar de las raiç au leberon e far corre l’aubre la nuech ». Lo Leberaubre publica fòrça tèxtes de Delpastre, dont lo recuèlh Lo sang de las peiras (1983), que recebrà lo prèmi Méridien de la vila de Montpelhièr.

Dins los ans 1990, Delpastre coneis lo succès parisenc, en seguida de la parucion en çò de Payot del primièr tòme de sas memòrias, Les chemins creux. Aquesta experiéncia de la capitala - en particular, es passada dins l’emission televisada Apostrophes de Bernard Pivot - li daissa çaquelà un gost amar : se sent regetada de l’esfèra intellectuala qu’es pas prèsta d’acceptar de veire una païsana far òbra de poèta.

Aquesta òbra es estada pauc a pauc editada per Jan dau Melhau a las edicions del Chamin de Sent Jaume ont Micheu Chapduelh contunha l’esperit original de l’òbra etnologica de Delpastre dins la colleccion « De temps pacans ».