Lo grop de joves cantaires de Laruntz dins los Pirenèus Atlantics

La carrièra del Bialé, una de las mai vièlhas carrièras del vilatge de Laruntz dins lo naut de la val d’Aussau (Bearn, Pirenèus Atlantics) nos introdutz dins l’environament montanhòl de l’ivèrn de 1968-1969. Un monde pastoral illustrat aicí per tres ancians, dont Joseph Haget e Jean Gros, que menan de vacas a l’abeurador situat en naut de la carrièra.

Lo darrièr ostal filmat es l’« ostal vièlh » de la familha Sanchette, rebatejat lo « Casino de la placeta » pels joves del vilatge. Atjats d’un vintenat d’annadas, son los primièrs enfants de la generacion del baby boom : pastors, sasonièrs de l’estacion d’esquí d’Artosta, comerçants, escolan engenhaire.

Lo grop d’amics se dona aquí rendètz-vos lo dissabte de ser pel plaser de se retrobar, beure, manjar e cantar en tota convivialitat. Lo reportatge nos fa ausir Pastorejant lo long d’acera aigueta, una cançon letrada, en occitan bearnés, dins l’estil galant del sègle XVIII, cantada en polifonia de doas e tres partidas coma o vòl l’usatge fòrça enrasigat dins los Pirenèus gascons.

Aqueste cant es interpretat per Jacques e Jean-Claude Cauhapé, Georges Casadebaig, Jean-Pierre Feugas, Robert Arruébo, Alain Casadebaig, André Béchat, Bernard Mounicou, Jean Géraut, Bernard Cauhapé, Georges Sanchette, Pierre Berdou, Pierre Mounaut, Jean-Jacques Lalanne, Pierre Monjuste, Jacques Haure, e Jean-Baptiste Sanchette, en preséncia de Simon Sanchette.

La nocion – parodica – de « Casino » es pas neutra dins aquesta valada qu’a conegut las oras gloriosas de la vilegiatura termala, visitada per elèits e artistas - en particular franceses e angleses - dels ans 1820 fins a l’Entre-Doas Guèrras. Aquesta vilegiatura a impactat particularament la patrimonializacion dels repertòris cantats, musicals e coregrafics, instrumentarium, costumes e practicas festivas (particularament las fèstas del 15 d’agost a Laruntz) e mena atal a un excepcional nivèl de transmission : aquelas practicas benefícian encara, uèi, d’una granda vitalitat.

Signe dels tempses, en aquesta fin dels ans 1960 ont s'amòrsa una « èra patrimoniala », la necessitat de conservar, de se reapropriar e de transmetre s’exprimís tanben demest aqueles joves Aussaleses, que d’unes sentisson lo besonh d’acampar lo repertòri cantat que compilan dins un quasernet voluminós de qualques 150 cançons.



A l’exemple de sos ainats del vilatge, lo grop d’amics – « Los joens de Laruntz » – se transfòrma pontualament en grop scenic en montant en 1969 sus l’empont del Hestau de Siròs, festenal de la cançon bearnesa de Siròs creat en 1967. I canta La plenta deu pastor, la primièra creacion d’aquel festenal e del reviscòl polifonic. Es aquí l’òbra de Georges Sanchette e Jean-Claude Coudouy, lo jove maselièr-charcutièr e contaire de Laruntz que vendrà una de las grandas figuras de Bearn e de Gasconha. Aqueste festenal, catalisador de l'abondanta vocalitat polifonica bearnesa – Bearn es reputat per èsser lo pais de las cantas – que reviuda e estructura, es a l’origina d’innombrablas formacions musicalas.

« Le petit casino de la placette » ( Lo pichon casino de la placeta ) que visita aicí lo jove etnomusicològ del Musèu de l’Òme Bernard Lortat-Jacob, e dont lo labèl Le Chant du Monde publicarà en 1975 un títol dins l’album Musique traditionnelle des pays de France, se dissòlv aprèp qualques annadas al grat dels percorses de vida de cadun. Constituís çaquelà las fondacions del grop Los de Laruntz que nais oficialament en 1983, presidit per Jean-Claude Coudouy, e dins lo qual mantuna generacion d’Aussaleses se succèdisson, e participan atal activament a la vida del cant polifonic en Aussau e de delà, a travèrs cantèras (reünions aperitivas e cantadas) enregistraments. Lor repertòri, en particular las creacions de Sanchette e Coudouy talas coma La plenta deu pastor o O mon país, benefícia d’un fòrt granda notorietat.