Estagi de provençal pels institutors

Ensenhar las lengas regionalas ? Las primièras demandas datan de la fin del sègle XIX, portadas en particular, al nivèl occitan pel Felibritge. Los trabalhs dels universitaris Felip Martèl, Yan Lespoux o Michel Lafon fan estat de las divèrsas etapas d‘aquesta lucha longtemps demorada sens efièch vertadièr sul terren, benlèu perque èra pas portada per una demanda sociala pro fòrta : quand la lenga èra encara majoritàriament parlada dins las populacions, los locutors vesián pas l’interès d’ensenhar una lenga coneguda. D’un autre latz, coma èran sovent estats victimas del mesprés institucional e de las sancions aplicadas als usatgièrs del « patoès » a l’escòla, avián integrat aquela vergonha e volián pas l’impausar a lors enfants.

La demanda d’ensenhament que se constata ara a doas rasons : la desaparicion dels locutors « naturals » fa percebre coma imminenta la mòrt de la lenga, parallèlament al fach que s’alunha lo sovenir dels estigmatas de la minoracion.

Dins los ans 1970, los efectius d’escolans qu’estudiavan las lengas regionalas s’envòlan e justifican, coma pels autres ensenhaments, la mesa en plaça de las formacions dels mèstres : formacion a la lenga per los que n’an pas una coneissença sufisenta, mas tanben formacion a la pedagogia de son ensenhament. Aquesta formacion pòt èsser iniciala, e s’efectuar abans que los futurs mèstres ajan capitat lor concors, o alara « continua », es a dire s’adreçar a de mèstres ja en pòste. La formacion continua dels mèstres, finançada per l’Educacion nacionala , es una practica correnta, necessària a la mesa a jorn de las coneissenças e de las competéncias. Pauc a pauc, a integrat las lengas regionalas, tre lo moment que los tèxtes n’an inclús l’ensenhament dins los cursus. En realitat, las primièras formacions son estadas militantas, organizadas, de còps amb l’assentiment de las autoritats academicas, per las associacions : Lou Prouvençau a l’escolo, Lo Calen de Marselha, o la seccion pedagogica de l’IEO qu’Hélène Gracia n’es estada una de las animatrises essencialas per Lengadòc. Apuèi, las escòlas occitanas d’estiu, que lo public n’es largament compausat d’ensenhants, seràn tanben dels luòcs de formacion continua.



Lo filme abòrda pas aicí la question de las practicas pedagogicas en matèria d’ensenhament del provençal, se concentra sus las competéncias lingüisticas dels ensenhants que s’agís essencialament de confortar : coma o ditz lo mèstre formator, totes los mèstres originaris del sud an ja de coneissenças lingüisticas. Lucien Gaillard, un dels protagonistas del filme, presentat coma conselhièr pedagogic, explica la valor del provençal, lenga a part entièra, lenga de cultura, lenga literària que permet tanben d’accedir a l’estudi del mitan. Totes los arguments « classics ».  Al sègle XXI, l’argumentari integrarà tanben l’interès intrinsèc del bilingüisme o la formacion a l’alteritat e a la ciutadanetat.

Notam l’eclectisme de las referéncias : se l’aisina utilizada (lo manual Lou Prouvençau a l’escolo) e la grafia visibla sul tablèu apartenon a la movença mistralenca, la preséncia d’una aficha « Occitan lenga nacionala », que se referís a una campanha de l’Institut d’estudis occitans (1977-1978), e tanben la d’un disc de la cantaira Nicòla, mòstra una dobertura sus l’occitanisme. Aqueste ecumenisme es totjorn efectiva dins l’AELOC (associacion dels ensenhants de lenga d’òc), associacion membra de la Federacion dels ensenhants de lenga e cultura d’òc per l’acadèmia d’Ais.

Lucien Gaillard (1914-1990), presentat coma conselhièr pedagogic, es un istorian provençal, de tradicion mistralenca, e d’esperit fòrça dobèrt, autor d’obratges nombroses sus Provença, amic del fondator del Calen, lo poèta e militant Jòrgi Reboul.