Retour à accueil

Marichal e Kervignag [Maréchal-ferrant à Kervignac]

22 mai 1988
06m 19s
Réf. 00851

Notice

Résumé :

Louis Le Floc'h a zo bet marichal e Ti Ruz e Kervignag. Kontañ a ra da Daniel Jekel penaos en doa desket e vicher, peseurt micherioù e veze kavet e-barzh ar govel (ar marichal, ar c'harrer), an doareoù d'ober kirri ha rodoù, troioù veterinaer Hennbont er govel, foarioù kezeg Landevan, hag ivez an doareoù nevez da labourat hag ar cheñchamantoù bras goude ar brezel... [Louis Le Floc'h a été maréchal-ferrant à Kervignac au village de Ti Ruz. Dans son entretien avec Daniel Jéquel, il évoque son métier, son apprentissage, les différentes professions qui se côtoyaient à la forge (le charon, le forgeron), la fabrication des charrettes et des roues, les visites du vétérinaire d'Hennebont à la forge, les foires aux chevaux de Landévant, la mécanisation et les grands changements survenus après la guerre...]

Type de média :
Audio - Radio
Date de diffusion :
22 mai 1988
Source :
Radio France (Collection: Beilhadeg e Breiz Izel )
Personnalité(s) :
Louis Le Floc'h
Thèmes :
Langue :
Breton

Éclairage

Animatour e Radio Breizh-Izel etre 1982 ha 1994, Daniel Jekel a zo mouezh an abadenn "Beilhadeg e Breizh-Izel, un abadenn savet gantañ, e-lec'h ma glasko bezañ an tostañ posubl eus tud ar vro en ur vont e darempred gante ha dastum pinvidigezh hor sevenadur ha memor ar vro.

E Breizh, evel ma eo bet kont e pep lec'h war ar maez betek ar bloavezhioù 1960-70, e oa ar c'hezeg e-kreiz ar jeu evit al labour douar a-raok bezañ tamm ha tamm laosket a-gostez ha ramplaset e pep lec'h gant an trakteurien. Ar marichal a oa un den a-bouez e-barzh ar maezioù d'ar c'houlz-se hag al labourer douar a renke mont alies da c'houl e sikour : houarnañ kezeg, ober war o zro, sevel oustilhoù ha dresañ anezhe en-dro... Abaoe an amzer-se, al labour-se en deus cheñchet kalz evit gallout heuliañ an doareoù nevez da labourat douar. Bremañ, gant plas an dudioù e buhez an dud hag ar marc'hegañ en o zouez, eo bet adnevesaet ar vicher gozh-se hag e vez desket a-nevez he holl doareoù labourat.

Ifig Troadec - Dastum

Version française

Créateur et animateur de la fameuse émission "Beilhadeg e Breiz-Izel" (Veillée en Basse-Bretagne) de 1982 à 1994 aux débuts de la station Radio Bretagne Ouest, Daniel Jéquel a su conjuguer radio de proximité et richesse du contenu en faisant vivre et entendre la mémoire de tout un pays.

En Bretagne, comme dans toutes les campagnes jusque dans les années 1960-70, le cheval était un animal central dans les activités agricoles avant d'être peu à peu remplacé partout par le tracteur. Le forgeron occupait une place très importante dans la société rurale de l'époque et le cultivateur avait souvent recours à ses services : ferrer les chevaux, leur dispenser certains soins, forger des outils et les réparer... Depuis, cette activité s'est profondément transformée pour s'adapter à la mécanisation des campagnes. L'intérêt suscité aujourd'hui par le cheval et les sports équestres permet toujours de garder et transmettre les savoirs-faire de cette très vieille activité.

Ifig Troadec - Dastum

Ifig Troadec

Transcription

Louis Le Floc'h
Ha goudé e oan aet d'an Ti Ruz - Kervignag. Met pe oan arru en Ti Ruz e Kervignag, e ouien hoah hoarnein ur jo. Alors mard d'ein bet kemeret ur... marichal hag ul labourer koed, ur charron. Hag ar re-se neuze a rae al labour hag elsé em boé desket gante, me micher. Ya.
Daniel Jequel
Ha ped a roñsed ar bloaz damdost a deue e-barzh en ho ti du-se ?
Louis Le Floc'h
Ama ... roñsed, em boe daou c'hant ha hanter jo d'houarniñ. Met seulement ne vezent ket houarnet anehé... Bep tri miz e vezent houarnet. D'ar gouiañv e veze bihanoc'h a roñsed kar ne gerzhent ket kalz anezhe dré ar en hent pras. Ne veze ket uzet ... n'uzent ket anezhe kalz a houarneu.
Daniel Jequel
Hag eo an hent bras a uz houarn ar roñsed ?
Louis Le Floc'h
Ah ya ! Int a uz bochad muioc'h o houarneu, euh, aveit é labourat douar. Kar an hent pras a zo stert hag an douar a zo blod. Met ya met da c'hortoz ur seurt, ou harn e bousé, é korf tri miz, e vezé ret tailhein o vateu, arañjiñ ou boteu koa ! Met pa oe ar goèhan e vezé an eubeulion, ar re yaouank a vlé azé, ar re-se a vezé stert, vezé ret gouren dohté, hein ! Met seulement me am boe ur breur hag e oa solid, hag hanneh e zé de ben anehé. Met dame, em eus gwelet a bep seurt, re aes ha re diaes, ha ben voilà.
Daniel Jequel
A-wechoù peus bet re drouk evit ar wech kentañ ma oant houarnet, nann ?
Louis Le Floc'h
Nann, n'em eus ket bet drouk é obér er vechér-sé. Ha neoah é oé ur vechér danjerus eroalh, met seulement, mes bet boneur. Geo me a zo bet dantet alies get roñsed, é me hein, ha pa vezen é rapein o fateu ar ar bilhot. Aze, faoté dehon gouiet pegement e bouizen ! Alors, mes é mod all, kistion taoleu pat , mes chet bet taol pat erbet. Met mar a huéh ma [bet tost de mem beg]. Dam em eus graet bep seurt micher : ni a rae, ni a rae un tammig an dantist ivez.
Daniel Jequel
An dantist ? Penaos, ar roñsed en doe droug-dant ivez ?
Louis Le Floc'h
Ya met, Pas, ne devoa ket droug-dent met o dant-laezh, én diaraok a fiché hag e baré dohtè a zebrein foen foen koa ! Hag a nezé me dapé me zrechez, ha nezé m'er laké ar en dant, ha me fouté un taol dorn ged é fri ha yan e orifié e benn getañ hag e chome an dant ganin. Mar a huéh, pe veze c'hoazh ne zebre ket foen. Na mar a hueh pa veze, pa veze karget e veg, e balais, leun e veg, me am boe un houarn ruz, un houarn ispisial hag e veze ruzet. Ha me e base ar e balais er mod-se, hag e lemme en trohad, ha goude neuze e zebre e foen en-dro.
Daniel Jequel
Met al loen ne chome ket trankil pa oac'h oc'h ober an dra-se dezhi ?
Louis Le Floc'h
Geo, o geo, yon a chome trankil ! Ker e veze en tournet ar é fri. Ha neuze e veze savet er pat, er pat a-raok, neuze doé ket kement a forz.
Daniel Jequel
Ya met kemer... evit lakaat anezhi da zigor he veg e giz-se, ne oa ket aes ?
Louis Le Floc'h
Geo ! Ni a base un tamm koed, un tamm koed en é veg, ha neuze un den aral a zalhé en tam koed hag ér mod-sé é oa oblijet mat da zigor é veg. Ha neuze [mé e hré er péh] em boé d'ober. Ya, ya.
Daniel Jequel
Ne golle ket re a wed war-lerc'h ?
Louis Le Floc'h
Ah, nann, nann, nann. Pas, pas, ne goèdé ket tamm. O, nann, nann, nann. O nann, penses-tu ! Alors gwelet mes me vatron a p'oen o labourat geton, henneh e hré eldein, mes yan a doule ar palais gant ur sizailh hag a lakae da wadiñ, met ne raen ket me, ne raen ket, e oa just kerklons.
Daniel Jequel
Met war-lerc'h ho peus bet graet an dra-se, kemer, e oa dav lakaat en-dro war ar houarn ?
Louis Le Floc'h
Ah ya ! Me a lâre da patron ar jo frotal ged halén bras léh ma boé groeit er labour [ ]. Ne oa ket ken netra d'ober e mod aral ha eon e zebré foen, é oé reméded koa.
Daniel Jequel
E mod-all ar loen yaouank, an eubeulioù, a oa ret troc'hañ o lost ?
Louis Le Floc'h
Ah ya ! An eubeulion nezé be zo ur bochad a glaske e veze troc'het lost o jo. Met seulement yan a oe ul labour ne oe ket for aes ober kar oé red de unan derhel er bilhot édan é lost, me a dailhe ur seurt er ran gant ur sizailh. Hag yan a zalhé ar bilhot dindan e lost ha mé gaet me ronpié, me a droc'he e lost elsé gant un taol mel ged er ronpié. Ha goude se me a loské e lost gant un tamm houarn ruz agost d'er goed koa. Ha neuze e lakaen un trohad bré ér mod sé arnehon aveid ma devehé ket goèded é lost éndro hag ur fiselenn, me sterdé en é zro. Ur fiselenn, ya.
Daniel Jequel
Ne veze ket un tamm pansement ebet ?
Louis Le Floc'h
Ne oa ket pansement ebet d'ober, nann, nann ! Na piqure ebet d'ober !
Daniel Jequel
Ur wech kentañ ma veze kaset un eubeul e giz-se e ti ar marichal a zo un digarez da evañ ur bannig un tammig gwelloc'h !
Louis Le Floc'h
O ya ! Pa veze graet al labour e yemp da glask ur pur jus, hag kani mat, hein ! Pas a gorn er stal, kani pepèr èl ma veze lâret ! Ha ben, mais dame, ar patron a veze koutant o tonet d'ar gêr gant e eubeul...