klasker tonioù kozh [collecteur de chansons traditionnelles]

04 mars 1978
04m 57s
Réf. 00507

Notice

Résumé :

Yann-Fañch Kemener, kaner yaouank, a zastum kanoù ha kontadennoù digant ar re gozh. [Jean-François Quemener, jeune chanteur breton plus connu aujourd'hui sous le nom de Yann-Fañch Kemener, recueille auprès des vieux chanteurs et conteurs de Bretagne tout un héritage culturel de tradition orale].

Type de média :
Date de diffusion :
04 mars 1978
Source :
FR3 (Collection: Breiz o veva )
Personnalité(s) :
Langue :
Breton

Éclairage

Desavet eo bet Yann-Fañch Kemener e parrez Sant-Trifin ( Aodoù an Arvor). Ganet eo bet e 1957 ha tapet en deus brud buan awalc'h e festoù-noz e gorn-bro evel kaner kan-ha-diskan. Priz kentañ Kan ar bobl a yeas gantañ e 1977, hag engravet e oa e zisk kentañ ar bloaz-se. Etre 1975 ha 1990, ar brezhoneger yaouank en em lakas da zastum kanaouennoù ha kontadennoù e Kreiz-Breizh. Aes e oa dezhañ daremprediñ an dud, peogwir a oa gwrizioù e familh e broioù fañch ha fisel.

Gwelet e vez amañ ar c'haner yaouank o toullañ kaoz gant Louise Dubois, deus Tregornan (e komun Groñvel). Honnezh a oa kustum kanañ ba'r festoù-noz asamblez gant he c'homper Louis-Marie Caro. Larout a ra amañ ur ganaouenn gant pozioù ne oant ket anavezet ha goude se e tibun ur gontadenn farsus.

O kutuilh bleunioù an hengoun-dre-gomz emañ Yann-Fañch. Labourat a ra evel tud Dastum. Krouet eo bet ar gevredigezh-se e 1972 gant ar palioù-mañ : dastum, mirout ha skignañ dañvez Breizh.

E 1849 e oa embannet ar Barzaz Breizh gant Kervarker. E 1989, 150 vloaz goude e voe lidet an dastumadenn kanaouennoù se, lec'h ma vez kavet barzhonegoù awenet gant spered ar bobl. Yann-Fañch Kemener, kaner ha dastumer kanaouennoù, a gemeras perzh el lid se war un dro gant Donatien Laurent. Ar c'hlasker brudet-mañ en doa savet un dezenn diwarbenn ar Barzaz Breizh ha diskleriet pezh oa hengounel da vat en oberenn.

Abaoe ar mare-se ez eo bet enrollet en tu all da 25 pladenn gant Yann-Fañch Kemener. Kanet en deus gant ar soner piano Didier Squiban, ar ganerien, Anne Auffret, Annie Ebrel, Marsel Guillouz hag Erik Marchand, ar soner bioloñsel Aldo Ripoche, h.a.

Anavezet e vez e vouezh hag e zoare-kanañ diouzhtu, ha gouzout a ra ar mod da blegañ gant muzikoù a bep seurt. Ur c'honter eo ivez ha bewezh e teu un arvest nevez gantañ e za ur bern tud da welet ha da selaou anezhañ.

Jean Le Clerc de la Herverie - CRDP-TES Saint Brieuc

Version française

Originaire de la petite commune de Sainte-Tréphine (Côtes-d'Armor) Yann-Fañch Kemener, né en 1957, connaît rapidement un succès local en tant que chanteur de kan ha diskan - chant traditionnel avec reprise - dans les festoù-noz . Il grave son premier disque en 1977, alors qu'il est lauréat du Kan ar bobl, grand concours de chants traditionnels. Entre 1975 et 1990, ce bretonnant de naissance effectue des collectes de chants traditionnels en Centre Bretagne, avec d'autant plus de facilité que sa famille a ses racines dans les terroirs fañch et fisel (du nom des danses traditionnelles qui y sont attachées).

A l'hiver 1978, le jeune chanteur interroge Louise Dubois, une chanteuse de Trégornan en Glomel (Côtes du Nord), connue pour ses prestations en kan ha diskan avec Louis-Marie Caro. Elle lui chante une chanson aux paroles peu connues et dit un conte facétieux.

On voit Yann-Fañch Kemener recueillir la tradition orale, dans l'esprit de l'association Dastum, qui a été fondée en 1972 avec pour missions la collecte, la conservation, la diffusion et la mise en valeur du patrimoine ethnologique de Bretagne. Quelques années plus tard, en 1989, on célèbrera le 150ème anniversaire de la publication du célèbre Barzaz Breiz, de Hersart de la Villemarqué, qui a donné ses lettres de noblesse à la littérature orale bretonne. Yann-Fañch Kemener, chanteur et collecteur, sera alors un des acteurs de l'événement, tout comme l'universitaire Donatien Laurent, auteur d'une thèse confirmant l'authenticité parfois contestée de certaines pièces du recueil.

Depuis, Yann-Fañch Kemener a enregistré plus de 25 disques vinyle et CD, seul ou avec des artistes divers, tels le pianiste Didier Squiban, la chanteuse et harpiste Anne Auffret, le chanteur Erik Marchand, le violoncelliste Aldo Ripoche, etc... Son timbre de voix immédiatement reconnaissable, son adaptation à des styles variés, ses talents de conteur lui attirent désormais un public nombreux et enthousiaste.

Jean Le Clerc de la Herverie - CRDP-TES Saint Brieuc

Jean Le Clerc

Transcription

Louise Dubois
Ah, bev... C'hwi zo degoue'et ?
Yann-Fañch Kemener
Mont mat 'ra an traoù?
Louise Dubois
Ya 'vat, mat-tre, aze'et.
Yann-Fañch Kemener
Me zo deuet da glask kanaouennoù, 'el bepred.
Louise Dubois
A ya, ya...Azeet...Bon.
Yann-Fañch Kemener
Brav an amzer, hen?
Louise Dubois
Oh ya an amzer zo tre, brav-tre 'at.
Yann-Fañch Kemener
Kouezhet en neus erc'h 'vit an deioù tremenet ba amañ?
Louise Dubois
N'eus ket, amañ n'eus ket bet.
Yann-Fañch Kemener
N'eus ket graet amañ.
Louise Dubois
N'eus ket bet skorn na reveier en noz 'mañ n'eus ket graet.
Yann-Fañch Kemener
Penaos 'mañ an traoù abaoe ar wezh diwezhañ moa ket gwelet ac'hanoc'h?
Louise Dubois
An traoù a 'c'h a mat. Me 'c'h a d'ar festoù-noz alies, bep sadorn-noz.
Yann-Fañch Kemener
Bep sadorn noz hit bepred ? Derc'hel an taol bepred ? N'eo ket arru mare Louis Caro c'hoazh, na c'hwi ivez? Met euh, pell 'zo moa ket bet gwelet ac'hanoc'h? C'hwec'h miz 'zo marse, marse ouzhpenn. Met deuet zo soñj deoc'h deus ur ganaouenn bennaket c'hoazh ?
Louise Dubois
Ya 'vat, ma vank deoc'h klevet unan vo kanet unan deoc'h c'hoazh.
Yann-Fañch Kemener
Peseurt hini 'ta?
Louise Dubois
Homañ oarit ket : Glac'haret eo ma c'halon ma Doue pa soñjan.
Yann-Fañch Kemener
Klevet meus anezhi met pas...Ma ouiet ur stumm da ganañ, kanet hi neuzen. War peseurt ton e kanit honnezh, ton dañs pe betra ?
Louise Dubois
Honnezh 'vez kanet da zañsal.
Yann-Fañch Kemener
Da zañsal ur sort.
Louise Dubois
Glac'haret eo ma c'halon, ma Doue pa soñjan, bet on 'welet ma mestrez 'vit ar wezh diwezhañ. Na skrivet e din ma c'hoñje, lakaet war baper gwenn, nag ur setañs jeneral 'vit dont d'he dilezen. He dilezen a renkan evit mont da baseal, me a dapas ma fuzuilh 'vit mont da chaseal. Kreiz ar c'hoad pa oan erro ma fatig a oa bras, me da gemer ma repoz enañ war ar geot glas. O na giz d'ur Vadalenn 'ouelo ha diplori, n'eus 'met Doue er bed-mañ kapabl d'am c'honsoliñ.
Yann-Fañch Kemener
Met ba pelec'h oc'h bet kano en divezhañ en deizioù divezhañ all, an deizioù diwezhañ-se ba p'lec'h oc'h bet ?
Louise Dubois
Ba Tregornan.
Yann-Fañch Kemener
Ba Tregornan oa fest-noz ? A bonn, pe vare?
Louise Dubois
Se a disadorn.
Yann-Fañch Kemener
Tud a oa ?
Louise Dubois
Leiz a oa ar sal, ken na oa ket plas da bourjal.
Yann-Fañch Kemener
Oa ket plas da bourjal. Met, euh...kontadenn, kontadennoù all, peus hani ebet?
Louise Dubois
Beo, tammoù a ouian.
Yann-Fañch Kemener
Peseurt hani aze oarit ?
Louise Dubois
Re kozh kozh !
Yann-Fañch Kemener
Laret domp neuze, ma oarit, un tamm kontadenn.
Louise Dubois
Ma m'ehe bet laret 'vat n'eo ket hir anezhi vat hani tud oa 'hont d'ar marc'had da Garaez. Oa gwezhall gozh veze tud 'vont war droad d'ar marc'hadoù veze ket, veze ket...a c'hae war droad d'ar marc'had. Setu oa ur plac'h kozh 'vont he fanerad amann ganti hag n'eus paset ur c'harr gant moc'h bihan ha neus laret dezhi : "n'on ket evit serriñ ac'hanoc'h ba ma c'harr met ho paner a-walc'h c'hellan me kas". Setu "ya 'vat" lare hi "e-giz-se vo aeset d'ar marc'had", setu en neus tapet ar baner ba'r c'harr. Setu hi, pa oa hemañ o vont gant e garr, hi lare dezhañ: "ya met ba pelec'h kavin ac'hanoc'h ?" O lare eñ, "ne vo ket stard deoc'h kavout ac'hanon me vo ba marc'had, ba marc'had ar moc'h bihan" lare eñ. "- Ah bon, ha peseurt anv vez graet deusoc'h ?" Kar n'eo ket a-walc'h klask ac'hanoc'h met ret eo deoc'h lâret din peseurt anv ho-peus. "Me eo Yann fas bras hep fri ebet ha bruzun bara deus e veg." Ah bon 'vat lare hi "kavout ac'hanoc'h er marc'had a rin bepred". Setu pa oa erru war ar marc'had hi noa goulennet partout gave ket. Setu, benn ar fin oa arru skuizh ha traoù, ar marc'had oa tost echu ha n'he doa ket kavet anezhañ c'hoazh hag hi lare : "sell na bet e krevfen gant ar vez me c'houla Yann fas bras c'hoazh ur wezh".