Retour à accueil

Al labour-douar biologik [La culture biologique]

17 mars 1979
03m 52s
Réf. 00617

Notice

Résumé :

Mont a ra doareoù al labour-douar biolojik, war ziorroiñ e Breizh, a-enep krenn da voazioù modern al labour-douar. [Les méthodes de l'agriculture biologique, minoritaire mais en développement, vont à l'encontre des réalités de l'agriculture moderne et productiviste.]

Type de média :
Vidéo - Magazine
Date de diffusion :
17 mars 1979
Source :
FR3 (Collection: Breiz o veva )
Personnalité(s) :
Goulven Thomin
Thèmes :
Lieux :
Langue :
Breton

Éclairage

Ganet eo mennozh al labour-douar biolojik er bloavezhioù 1920 met er bloavezhioù 1970 eo e teu war-wel da vat, da heul cheñchamantoù trumm an doare da labourat an douar e broioù ar c'hornog. A-dal d'ur gounidegezh a implij muioc'h-muiañ a louzeier kimikel evit produiñ muioc'h a legumaj pe a ed dindan nebeutoc'h a amzer e krog lod d'en em soñjal war ar c'hudennoù degaset gant ar boazioù-se evit an douar hag evit an dud : ar re a zebr ar broduadur met ivez al labourerien-douar o unan, gwasket muioc'h muiañ etre kargoù hag amprestoù war gresk ha prizioù gwerzh war zigresk.

En diell-mañ e heulier ur peizant yaouank en deus dibabet cheñch e zoareoù da broduiñ rak soñjal a ra dezhañ eo plijusoc'h ar vuhez evel-se. Ar bloavezh kentañ eo evitañ da broduiñ chalotez er mod biologel.

Dizoloet en deus en-dro an asoul, ar gounidegezhioù a vez lakaet an eil war-lerc'h egile evit reiñ ar chañs d'an douar da ziskuizhañ ha da reiñ ar gwellañ d'ar plant. Doareoù d'ober a oa re peizanted gwechall, dilezet penn-da-benn goude ar brezel p'eo bet divizet isipisializañ an atantoù.

Evel m'en deus dizoloet en-dro doareoù d'ober "mod kozh" e seblant ivez ar peizant (Goulven Thomin, eus bro Landerne) bezañ desket ivez ar gerioù a zeskriv anezho. N'eo ket gant ar gêr "assolement" e ra eñ met gant ar ger asoul, pa vez ar braz eus al labourerien-douar goulennataet gant skipailh Breiz o Veva oc'h implijout gerioù evel "ensilage" pe "abattoir" en o frazennoù e brezhoneg.

Mathieu Herry - Kalanna

Version française

Le concept d'agriculture biologique est né dans les années 1920 mais c'est dans les années 1970 qu'il s'est organisé, en réaction aux changements brutaux intervenus dans l'agriculture des pays occidentaux. Face à un système qui utilise de plus en plus d'engrais et de pesticides chimiques pour produire toujours plus de légumes et de céréales en moins de temps, certains commencent à s'interroger sur les conséquences de ces nouvelles pratiques, pour la terre et les hommes : ceux qui consomment ces produits mais aussi les agriculteurs eux-mêmes, de plus en plus pressés entre charges, remboursements d'emprunts en hausse et prix de vente en baisse.

Dans cette archive, on suit un jeune paysan qui a décidé de changer de mode de production en passant au biologique, car il estime que le mode de production productiviste ne peut pas durer, mais aussi que cette vie est plus intéressante, plus proche de la terre. C'est pour lui la première année où il produit des échalotes en bio.

Il dit avoir redécouvert le principe de l'assolement, les cycles successifs de cultures, pour une meilleure gestion du sol. Des méthodes employées par le passé mais délaissées au profit d'une spécialisation des exploitations.

Par ailleurs, de la même manière qu'il semble avoir redécouvert ces méthodes ancestrales, le paysan (Goulven Thomin, installé dans le pays de Landerneau) semble aussi s'être approprié le vocabulaire qui s'y rapporte en breton. Il n'utilise pas de mots français pour décrire son travail, contrairement à de nombreux autres agriculteurs interrogés à cette époque par l'équipe de Breiz o Veva, qui emploient les mots "ensilage" ou "abattoir" dans leurs phrases en breton.

Mathieu Herry - Kalanna

Mathieu Herry

Transcription

Labourer-douar
Mat eo bet ar chalotez ar bloaz-mañ ? Ya, arabat Klemm. War-dro pevar donenn am eus bet evit un hanter-devezh arat. Da lâret eo daouzek tonenn evit un hectar, kwa, setu, n'eo ket fall. Gwelloc'h 'vez kavet eveljust, m'enfin, falloc'h 'vez kavet ivez. A-hend-all e oant yac'h a-walc'h, unan bennak a re vrein 'zo, met enfin, arabat klemm. Mat int bet, evit ur bloavezh kentañ e bioloji eo mat kwa. Lakaet 'm eus 'nezho warlec'h ar c'haol. Me gav din eo un asoul mat. Da gentañ lakan kaol, a-raok ar c'haol lakan ur c'houchad kompost hag bezhin, da c'houde lakan chalotez, da c'houde lakan karotez abred, ur guchennig pe laitue, ha da c'houde neuze lakan andiv kwa. Setu mod-se e c'hellan lakaat kalz a deil a-raok ar c'haol, neuze kaout humus a-walc'h en douar, hag hep kaout re a azot en andiv, peogwir an andiv a zeu nemet daou vloaz warlec'h. Pa vez lakaet re a deilh d'an andiv 'z eus re a azot, abalamour d'an dra-se an dud amañ lakont ket teilh ken, met me gav din eo ur fazi. Un devezh bennak e vanko humus kwa. Forzh penaos betek-henn, an holl beizanted a rae un asoul, bon, n'eo nemet bremañ hag e vez graet andiv warlec'h andiv, pe chalotez warlec'h chalotez, pe neuze maïs warlec'h maïs e broioù all kwa. Me gav din eo ur fazi. Dav ober un asoul, mod-se ' z eus tu d'en em dennañ.
Marie Kermarrec
Ur gudenn a zo ivez evit lazhañ al louzeier gant ar stumm-se da labourat douar.
Labourer-douar
Ne implijomp ket louzoù chimik. Setu eo dav teurel evezh eveljust, kaout douar propr. Bon, evit an dra-se 'z eus tu d'ober un toullad traoù. Da gentañ warlec'h arat, ne vez ket adet diouzhtu kwa. Dav deomp gedal ur sizhun pe zaou, laoskel a ra al louzoù da ziwan, ha paseal un taol freuz a-raok adañ kwa. Mod-se da c'houde an douar vez un tammig propoc'h, fin, forzh penaos e chom louzoù 'tav eveljust. Setu da c'houde, evit c'hwennat eo dav deomp c'hwennat abred kenañ, teurel evezh nompas bezañ beuzet gant al louzoù a-raok c'hwennat kwa. Setu dav eo eveljust teuler evezh, c'hwennat abred hag eveljust n'eo ket ken aes eget e chimi kwa.
Marie Kermarrec
Met evit c'hwennat abred daoust hag e implijoc'h mekanikoù pe ur bern tud ?
Labourer-douar
An daou seurt. Evit an andiv e ranker rouesaat forzh penaos setu e ranker ober gant an dorn ha da c'houde e vez paseet ar bineuse pep an amzer, etre ar roudennoù. An daou seurt vez graet.
Labourer-douar 2
Ne gav ket din vije moaien ober bioloji mat e-giz m'emañ an traoù bremañ hep mekanikoù, nemet ma vije kalz a dud, met bon. Bremañ ranker kaout mekanikoù evel eus ar re all. N'eo ket memes mekanikoù, met vije ket moaien ober Kultur biolojik hep mekanikoù.
Labourer-douar
Diouzhtu 'm eus kroget gant ar bioloji. Pezh a zo 'm oa c'hoant cheñch, 'm oa c'hoant kaout un dra bennak all. 'M oa ket c'hoant bevañ buhez ar peizant yaouank a-vremañ. Me gav din ez eus traoù all d'ober. Da gentañ tout, ar vicher a seblant bezañ plijus, plijusoc'h war ar bioloji e kavan ya 'tav. Muioc'h a ijin a ranker kaout hag traoù nevez forzh penaos ranker esaeañ pe ranker kaout. Me gav din eo plijusoc'h kwa.
Marie Kermarrec
Studiet ho peus un tammig war petra oa diazezet al labour-douar biolojik ha traoù e-giz-se ?
Labourer-douar
Ya , fin, va-unan ' m eus klasket lenn traoù peogwir n'on ket bet er skol labour-douar, tamm ebet nann, setu va-unan ' m eus lennet traoù, 'm eus klasket deskiñ un tammig.