Lo metrò tolosenc en occitan

La mesa en plaça d’anóncias bilingüas francés/occitan dins lo mètro tolosenc s’inscriu dins un movement per la preséncia de l’occitan dins l’espaci urban, començat a la fin dels ans 1970 (en 1979 per exemple, Georges Frêche, alara cònsol màger de Montpelhièr, inaugura qualques placas de carrièras en occitan) e que s’accelèra al començament dels ans 2000 amb la mesa en plaça d’una senhalizacion bilingüa dins certanas comunas. Al despart puslèu acantonat als vilatges, lo fenomèn s’est tanben espandit a las aglomeracions coma Tolosa. Uèi, de vilas coma Agen s’engatjan per « occitanizar » lor afichatge urban. Aqueste volontarisme benefícia globalament del sosten de la populacion : una enquèsta de 2011 comandada pel Conselh General de Tarn aviá revelat que 64% dels abitants èran favorables a una senhalizacion bilingüa e 71% voldrián una mai granda visibilitat de l’occitan dins l’espaci public. Pasmens, es tanben arribat qu’aquesta aparicion de l’occitan dins l’espaci public provòque de tensions. En 2010, una polemica a esclatat a prepaus del panèl d’entrada de la vila de Vilanòva de Magalona prèp de Montpelhièr, quand un abitant l’a denonciat davant la justícia al nom, entre autres, d’una atencha a las valors de la Republica. Finalament, los defensors de l’occitan, sostenguts per d’abitants e d’elegits locals, an ganhat.

Aquesta politica locala favorabla s’inscriu dins una desmarcha de valorizacion patrimoniala del territòri, que l’atractivitat n’es renforçada per sas especificitats culturalas. Çò que cercam a atraire, son los toristas, de segur, mas pas solament. Difusar un imatge mai positiu de las campanhas en metent en avant l’istòria, lo dinamisme cultural, la riquesa del « terrador » es de natura a agradar a de joves actius en quista d’una melhora qualitat de vida.

De delà de l’aspècte simbolic, l’arribada de l’occitan dins l’espaci public constituís una forma de reapropriacion del territòri. En efièch, la preséncia del francés dins la geografia administrativa a eclipsat la riquesa de la toponimia occitana. Aquesta « francizacion » dels noms de luòcs d’origina occitana mena quitament sovent a d’absurditats : l’ensenhant Pierre Escudé cita aicí l’exemple dels « Trois Coucous » dins la vidèo, mas se poiriá apondre fòrça exemples mai de toponimes erronèus coma lo luòc-dich dels « Treize-vents » prèp de Montpelhièr, que dona son nom a una scèna nacionala de teatre, e que ven de la transformacion de tres (3 en occitan) en « tretze ». Luènh d’èsser anecdotica, aquesta substitucion entraïna una pèrda de transmission de las istòrias, contes, legendas associadas a certans luòcs, e que la lenga occitana n’es estat lo vector long de mai d’un millenni d’istòria.

A aquò s’apond una pèrda de contacte d’una partida de la populacion amb la lenga qu’es estat la d’un territòri. A aquel títol, las reaccions dels passatgièrs interrogats dins la vidèo son puslèu edificantas. En fin de reportatge, una passatgièra, pasmens dotada d’un polit accent mondin,  remet en causa l’interès de la lenga d’òc al motiu que « ara, sèm europèus », sosentendent l’impossibla coabitacion de la lenga dels trobadors amb lo monde modèrne. Aquesta reaccion es caracteristica de çò que de sociolingüistas catalans an nomenat l’auto-òdi (l’òdi de siá-meteis), sentiment causat per la difusion dins una societat de discorses negatius sus una lenga e una cultura minorizada. Aquò mena fòrça monde a denigrar lor pròpria lenga per de motius divèrses, sovent ligats a una forma de « ringardizacion ». L’introduccion de l’occitan dins l’environament visual e sonòr d’una metropòli modèrna e dinamica coma Tolosa es sens cap de dobte de natura a contrar aquesta dinamica.