Evit kejañ gant Anjela Duval [Rencontre avec Anjela Duval]

19 octobre 1972
02m 12s
Réf. 00504

Notice

Résumé :

Pennad-kaoz gant Anjela Duval diwar he buhez hag he oberenn. Abaoe m'eo tremenet en un abadenn skinwel e teu ur bern tud d'he gwelet.[Rencontre avec Anjela Duval, grande poétesse bretonne. Après son passage à l'émission "Les Conteurs" en 1971, beaucoup de gens lui écrivent ou lui rendent visite, ce qui lui plaît mais lui prend tout son temps. Poème "E-tal an tan", Auprès du feu.]

Type de média :
Date de diffusion :
19 octobre 1972
Source :
ORTF (Collection: Breiz o veva )
Personnalité(s) :
Langue :
Breton

Éclairage

Ganet e oa Anjela Duval e 1905 e parrez ar C'hozh-Varc'had (bro Dreger). Barzhez an douar hag ar vro eo bet al labourerez-douar-mañ. A-viskoazh he deus bevet e-barzh menaj he zud ha graet war-dro an atant he unan-penn. Gwall-c'hlararet en em gavas goude marv he mamm e 1951, aet e oa he zad da anaon dek vloaz a-raok. Enebiñ a reas ouzh ar velkoni en ur skrivañ barzhonegoù. Kregiñ a reas da studial he yezh vamm tro dro ar bloavezhioù 1960. Heñchet e oa gant an abad Klerg, ur beleg desket bras war ar brezhoneg. Hemañ a embannas he barzhonegoù kentañ e-barzh ar gelaouenn Barr Heol. Kement a berzh a reas ar barzhonegoù-mañ e-touez tud an Emsav ma voe embannet 4 dastumad dioute. Unan a oa bet embannet goude marv Anjela Duval, Traoñ an Dour (diwar anv he menaj).

Brud vras ar varzhez a lakas ar realizatour André Voisin da sevel un abadenn diwar he fenn er rummad "Les conteurs" e 1971. Gwall anavezet e teuas da vezañ en tu all da Vro Dreger. Ha dont a rae kantadoù a dud da weladenniñ anezhi en he atant gozh. "Ur brosesion eo bemdez" emezi.

Aterset eo amañ e 1972 gant Pêr Jakez Helias, ar c'hontour hag ar skrivagner barrek hag a oa entanet gant barzhoniezh Anjela. Barzhed ha kanerien all a deu ingal da welet anezhi. Met gouestlet eo ar varzhoneg e tibun Anjela da Roparz Hemon, yezhoniour ha skrivagner divroet e Bro Iwerzhon. Tasseniñ a ra ar varzhoneg-mañ evel ur ganaouenn gozh eus lennegezh Breizh gant he c'hlotadennoù diabarzh hag he c'hensonerezhioù. Degas a ra da soñj eus ar beilhadegoù goañv e tal an tan, gant he zud ha hepto. Ha "treuziñ a ra" mor Vreizh en ur reiñ d'he barzhoniezh blaz ar c'hanaouennoù iwerzhonek hag a gustum luskellat he foanioù.

Aet eo Anjela Duval d'an anaon e 1981 e Lannuon. Disfi he doa ar varzhez ouzh an araokedennoù teknikel hag a zegas un tamm dieubidigezh da vab den hag un tamm gwask war ar memes tro. Met gwall sebezet hag enoret e vefe o c'houzout e c'heller kavout he holl skridoù war ar rouedad burzhudus (http://www.breizh.net/anjela/).

Jean Le Clerc de la Herverie - CRDP-TES Saint Brieuc

Version française

Poétesse de la terre et de l'enracinement, l'agricultrice trégorroise Anjela Duval est née en 1905 au Vieux-Marché (Côtes du Nord) et a toujours vécu dans la petite ferme de ses parents, dont elle a assuré seule l'exploitation. La solitude qu'elle vit après la mort de sa mère en 1951, son père étant mort dix ans plus tôt, la plonge dans une mélancolie qu'elle décide de combattre par l'écriture. Vers 1960, elle se met à approfondir sa langue maternelle. Un celtisant érudit, l'abbé Le Clerc – Klerg en littérature – la guide et publie ses premiers poèmes dans la revue Barr Heol. Leur succès dans l'Emsav (le mouvement breton) conduira à l'édition de quatre recueils dont l'un, posthume, Traoñ an dour, porte le nom de sa ferme. La réputation d'Anjela Duval conduit le réalisateur André Voisin à lui consacrer une émission de sa série "Les conteurs" en 1971. Révélée alors au public français, elle recevra de nombreuses visites – appréciées ou non – dans sa ferme. "C'est une procession chaque jour !" dit-elle.

Elle est interviewée ici en 1972 par Per-Jakez Hélias, homme de lettres aux multiples talents et admirateur de sa poésie. D'autres poètes et chanteurs, tels Yann-Ber Piriou, Paol Keineg ou Gilles Servat viennent la voir régulièrement. Mais c'est à Roparz Hémon, linguiste et écrivain exilé qu'elle dédie ce poème qui sonne comme une chanson antique avec ses rimes internes et ses allitérations dans l'ancienne tradition de la littérature bretonne. Sur un mode incantatoire, elle y évoque sa vie humble, d'abord avec ses parents et le souvenir des veillées hivernales au coin du feu, puis sa vie solitaire et enfin l'écho des chants venus d'Irlande qui bercent ses peines.

Anjela Duval est décédée en 1981 à Lannion. Sceptique par rapport au progrès technique qui libère l'homme mais lui crée de nouvelles contraintes, elle serait toutefois honorée de savoir que, grâce à Internet, son œuvre est aujourd'hui disponible sur un site internet qui regroupe tous ses écrits.

Jean Le Clerc de la Herverie - CRDP-TES Saint Brieuc

Jean Le Clerc

Transcription

Pierre-Jakez Helias
Hag a zo deuet ur bern tud da welet ac'hanoc'h ivez, hag e teu c'hoazh ?
Anjela Duval
O ma Doue, evel ur prosesion bemdez. Ur prosesion bemdez.
Pierre-Jakez Helias
War an devezh pemdez ivez ?
Anjela Duval
Debret eo ma amzer tout gante, debret eo ma amzer gante tout...
Pierre-Jakez Helias
Ha perak a soñj deoc'h e teuont da welet ac'hanoc'h e giz-se ?
Anjela Duval
Bep seurt soñjoù moarvat o devez. Darn a deu peogwir ne ouzont pelec'h mont ken, darn all deu kazi 'vel ma 'c'h afent d'ar Parc d'Armorique, darn all a soñj kaout ur sklêrijenn bennak, darn all a esae deskiñ brezhoneg, a esae goût pelec'h e vez graet kentelioù brezhoneg, pelec'h e vez kavet levrioù brezhonek da brenañ pe kelaouennoù. Bep seurt, 'bep seurt kement kozh tout ha re yaouank.
Pierre-Jakez Helias
Re gozh pe re yaouank ?
Anjela Duval
O, bep seurt oad 'deu met dreist-holl 'teu ar re yaouank. Ar re yaouank dreist-holl.
Pierre-Jakez Helias
An dra-se 'ra plijadur deoc'h sur a-walc'h.
Anjela Duval
Ya, plijadur 'ra din, met ma zamm amzer zo laeret gante tout. Plijadur 'ra din, sur, ha trubuilh 'm eus a-wezhioù ivez gante. N'hallan ket reiñ dezhe an tamm boued int deuet da glask... Pa vez goulennet ganin traoù n'ouzon ket anezhe ma-unan. Me n'am eus morse redet war-lerc'h arc'hant nag aour. Skeud va labour 'm eus bevet gant ma zud 'n o zi paour, hag hon-zri, 'tal an tan, er goañv goude koan, gant marvailhoù ha kan, ni 'ankouahe hon foan. Marvet eo va zud karet, bep eil gant ar gozhni. Hag un deiz on 'n em gavet va-unan 'barzh va zi. Ha va-un 'tal an tan er goañv goude koan, 'lec'h kan n'eus met gouelvan 'n em c'halon leun a doan. Bloavezhioù am eus stourmet ouzh kleñved ha dispi rak dre ar vad on douget d'al labour, d'ar studi. Met en noz 'tal an tan, er goañv, goude koan, eus netra ne ran van moredet en em foan. Met heklev sonioù marzhus nijet dreist ar mor don en deus, O tra burzhudus dihunet va c'halon, ha bremañ 'tal an tan, er goañv, goude koan, din va-unan m'o c'han da luskellat va foan.